محاسبه فرکانس نت های موسیقی ایرانی

فرکانس نت های موسیقی ایرانی

خیلی وقت بود که بنده دنبال یک تعریف علمی برای قانون‌مند کردن نتهای موسیقی ایرانی یا همان ربع پرده ها می‌گشتم ولی در تمام منابع موسیقی و سایتهای مختلف نتوانستم تعریف ریاضی دقیقی از فرکانس نت های موسیقی اصیل پیدا کنم. گویی هیچ محقق یا موسیقیدانی در کشور ما در این زمینه تحقیق نکرده و یا اگر کرده چیزی منتشر نکرده است...

به همین دلیل بر آن شدم که خود یک تعریف علمی ارائه دهم که موسیقی ایرانی را علمی تر کنم و مقیاس دقیقی ارائه دهم که بر اساس آن بتوانیم چند ساز ایرانی را برای همنوازی و برگزاری ارکسترها و غیره دقیق‌تر کوک کرد و به هارمونی بهتری دست یافت. و همچنین به سازندگان آلات موسیقی ایرانی نیز، برای ساخت سازهای دقیق کمک کنم.از آنجا که دانش زیادی در زمینه فیزیک صوت نداشتم کمی ناامید شده بودم تا آنکه با ساز و کار محاسبه نت‌های موسیقی بین المللی آشنا شدم و دریافتم که آن بنده خداها همه کارها را انجام داده اند و ما فقط با یک "هلو برو تو گلو" طرف هستیم.
در موسیقی استاندارد بین المللی خبری از ربع پرده نیست ولی نت ها با نظم خاصی که دانشمندان تعریف کرده‌اند مرتب شده اند که با ملاک قرار دادن یک فرکانس به عنوان مبنای اولین نت، می توان سایر نت‌ها را بدست آورد.
تعریفی که من از ربع پرده ارائه می دهم مشابه تعریف نیم‌ پرده در موسیقی بین المللی است. تعریف نیم‌ پرده به این صورت است که فرکانس هر نت بکار را در عدد ۱/۰۵۹ ضرب میکنیم تا فرکانس نت بعدی یا به اصطلاح نت زیرتر بدست آید. که نت‌های بکار نیز با همین ضریب به نیم پرده‌ها مرتبط هستند.
حالا بر اساس همان روشی که ضریب فوق بدست آمده میتوان ضریب جدیدی محاسبه کرد که فرکانس نت‌های ربع پرده را بر پایهٔ آن محاسبه نمود.
این ضریب با یک محاسبه خیلی ساده ۱/۰۲۹ بدست می آید. یعنی بین هر دو نت که ربع پرده قرار دارد نت بم‌تر را در ۱/۰۲۹ ضرب میکنیم تا ربع پرده آن بدست آید. یا نت زیرتر را بر این عدد تقسیم میکنیم که نتیجه همان میشود.
به عنوان مثال بین نت Re دیِز و Mi یک ربع پرده داریم
فرکانس نت #Re در اکتاو سوم برابر ۲۹۴ هرتز است بنابراین فرکانس نت Re سُری یا همان Mi کُرن، ۲۹۴×۱/۰۲۹=۳۷۹/۲۶ هرتز بدست می آید.  البته لازم نیست حتماً براساس نت‌های استاندارد این محاسبه را انجام دهیم. بلکه هر فرکانسی که برای یک نت دلخواه انتخاب کنیم بقیه نت‌ها با همین ضریب بدست می آید.
با این روش فرکانس نت‌های ایرانی بسادگی محاسبه می شود و می توان با استفاده از یک گوشی موبایل هم پرده‌بندی ساز را تنظیم نمود و هم آنرا کوک کرد که روش کوک کردن ساز در همین وبلاگ آمده است. 
البته با این روش هفت نت جدید نیز می توان به ساز افزود که در موسیقی برخی کشورها چنین نت‌هایی موجود است. مانند موسیقی شرق آسیا که حتی نت‌های بیشتری هم دارند و با این روش میتوان ضریب جدیدی برای آنها نیز تعریف کرد.

بنابراین نت do استاندارد که فرکانس آن ۲۶۲ هرتز می‌باشد را در ۱/۰۵۹ ضرب کنیم فرکانس دو دیز بدست می‌آید که معادل ۲۷۷ هرتز می‌شود و به همین ترتیب فرکانس بقیه نتها بدست می‌آید. از نظر ریاضی این بدان معناست که نت‌ها بر اساس یک تصاعد هندسی ساده با قدر نسبت ۱/۰۵۹ مرتب شده‌اند.